استعاره لاک پشتی

این هفته درگیر نوشتن چند مقاله بودم و فرصت نشد پست جدیدی بنویسم. یک مقاله برای کنفرانس توسعه حرم امام رضا (ع) در مشهد و پروژه ای که گویا قرار است شانه به شانه کارهای هوسمان در پاریس یک قرن پیش بزند. شهرداری و نهادهای وابسته می خواهند هشت بولوار را از دل بافت اطراف حرم بتراشند تا مجموعه حرم را از هر طرف به رخ زائران بکشند. به هر حال فکر کنم در شماره آتی هفت شهر چاپ شود.

یک مقاله هم برای کنفرانسی در تونس که با همکاری مرکز مطالعات معماری مناطق عربی برگزار شده است و موضوع کنفرانس مباحثی چون تاثیر جهانی شدن بر مکانهای بومی اعم از معماری , زندگی روزمره و ..را در بر می گیرد.

اما داستان این ساختمانی که اینجا می بینید. خوب این ساختمان را من هر موقع که از درب غربی پردیس دانشگاه ملبورن رد می شدم می دیدم و فرم و مصالحی که در آن بکار رفته بود برایم جالب بود. اما هیچ وقت به این فکر نمی کردم که شکل ساختمان تداعی کننده چیز خاصی باشد تا اینکه پی بردم که در طراحی این ساختمان از فرم لاک

پشتهای آبی الهام گرفته. کاربری ساختمان آموزشی و توسعه دانشکده منابع طبیعی می باشد که توسط شرکت لایونز طراحی شده است. این شرکت کارهای معتبر دیگری را نیز در سطح استرالیا انجام داده که از جمله آنها موسسه تحقیقات پزشکی دانشگاه ANU کانبراست. فکر می کنم در این ساختمان نیز تیم طراحی از فرم دی.ان.ای یا چیزهایی نظیر آن الهام گرفته باشند.

برداشت صوری یا استفاده از استعاره های فرمال چیز جدیدی در معماری نیست اما موضوع مهم در این نوع رویکرد نحوه استفاده , نوع استعاره ها (فضایی , فرمی , روایی ..) و غلظت با به عبارتی صراحت زبان استعاره است. چیزی که در ادبیات هم منجر به تمایز میان شعرهای با ارزش با فاقد ارزش می شود.

در برداشت صوری دو موضوع مطرح است: تا چه حد فرم ساختمان با موضوع مورد برداشت شباهت صوری دارد .به عبارتی فرم اولیه چند مرحله رقیق شده تا به فرم نهایی که یک ساختمان است تبدیل شود. این رقیق شدگی تا حدی کمک می کند تا فرمهای معماری از خطر اشاره مستقیم یا برداشت ابتدایی نجات یابند. به عبارتی زمینه را برای برداشتهای متفاوت فراهم می کنند و حالتی بینا بینی از نه این و نه آن ایجاد می کنند. نمونه اش همین ساختمان تصویر شده است که شما بوضوح فرم لاک پشت را نمی بینید. به عبارتی لاک پشت هم آنجا هست و هم نیست. همین نمونه را با ساختمان دکه سوسیس فروشی شبیه سوسیس مقایسه کنید.

مساله دوم میزان ارتباط خود فرم اولیه مورد تقلید با کاربری ساختمان و مفاهیمی است که به ذهن بیننده و کاربر بنا تداعی می شوند. لاک پشت در نمونه قبلی به صراحت سوسیس به کاربری بنا اشاره نمی کند. لاک پشت می تواند نماد چیزهای زیادی باشد اما بیش از هر چیز ما را به یاد مباحث زیست محیطی و گونه های در معرض انقراض و .. قرار می دهد. به علاوه رابطه ای ظریف با زمینه اش یعنی استرالیا دارد. جزیره ای که مامن گونه های جانوری دریایی مختلف است. مثال دیگر ساختمان اپرای سیدنی است که فرمش تداعی گر چیزهایی نظیر بادبان , صدف و ..است ولی هیچ یک از این استعارات لزوما ارتباط مستقیمی با موسیقی یا کاربری بنا به عنوان یک سالن کنسرت ندارند. کلیسایی که لوکوربوزیه با الهام از کلاه اسقف ها طراحی کرده بود یک مرحله جلوتر می رود چرا که رابطه ای ملموس تر میان کاربری و فرم مورد اشاره ایجاد می کند.