ضبافت چهارم معماری از امروز تا 7 اسفند -موضوع خیابان

دوستی ناشناس از من پرسیده چرا خوانندگان را به حوزه های که مورد علاقه خودم است یعنی شهر و فضاهای عمومی و نقش معماری در این میان نمی برم و با پرسش از این موضوعات ذهن ها را تلنگری نمی زنم. راستش یک دلیل شاید این باشد که این ضیافت ها برای خود من هم بهانه ایست که به حوزه های دیگر سرک بکشم و مجبور شوم چند ورق کتاب اضافی ورق بزنم یا به پرسه زنی به دنبال موضوعات جدید در اینترنت بپردازم. بعلاوه نگرانیم این بود که نکند حوزه های نامتداول هنوز جایگاه در خوری در بحثهای داغ و مورد علاقه جامعه وبلاگی نظیر کانسپث , سبک , ایده , خلاقیت , فرم , دیکانستراکشن , ... پیدا نکرده باشند. گفتمان معماری , اگر بپذیریم که در جامعه وبلاگی ما در حال نزج گرفتن است هنوز با پاره ای واژه ها نا مانوس است. چرا که این واژه ها هنوز در زبان رایج و رسمی معماری به خصوص به دلیل ضعف ارتباطات میان رشته ای جایگاهی پیدا نکرده اند.

خیلی چیزهاست که ما آنقدر با حضورشان مانوس شده ایم که برایمان به موضوعاتی بدیهی در آمده اند. تنها زمانی می توانیم به یگانه بود نشان پی ببریم که خود را از این زمینه جدا کرده و از حوضچه آب به بیرون بجهیم. همچون نیوتن که سیبی را دید که با همه سیب های آن روز متفاوت بود. یادم است در دوره راهنمایی وقتی یکی از بچه های کلاسمان که به پرسیدن سوالات ساده لوحانه شهرت داشت از معلم پرسید کوهها چطور رشد می کنند همگی دل ریسه رفتیم. بعدها فهمیدیم که این ما بودیم که باید به جهالتمان می خندیدیم چون کوهها واقعاً رشد می کنند.

به هر حال با توجه به 25 نظر دریافتی 12 نفر به موضوع خیابان , 10 نفر به موضوع معماری و جهانی شدن , 3 نفر یه موضوع سبک و مد و 1 نفر نیز به معماری و سینما رای داده اند. (دو نفر به دو وموضوع رای داده و یک نفر هم ممتنع )
بنابراین موضوع ضیافت چهارم خیابان خواهد بود.

خیابان شاید یکی از پیش پا افتاده ترین فضاهای شهری باشد که همه روزه ساعات زیادی از زندگیمان را در آن می گذرانیم. فضایی که فصل مشترک حوزه های مختلفی است: معماری , طراحی شهری و یا آنچه امروز به عنوان مطالعات مناظر فرهنگی (1Cultural Landscape) شناخته شده است.

خیابان جایی است که در آن قدم می زنیم. منتظر می شویم. پرسه زنی می کنیم. دلتنگی هایمان را در آن فرو می ریزیم. عاشق می شویم. دوستانمان را می بینیم. شورش می کنیم یا در جشنی عمومی شرکت می کنیم تا تجربه ای مشترک را با دیگر همشهریان قسمت کنیم. جایی برای خرید و فروش. برای گدایی. برای گم شدن و پیدا شدن. خیابان گاه پسوندی می شود ننگین و گاه با نامهایی مقدس عجین می شود. خیابان های ما -از چهار باغ دیروز گرفته تا ولی عصر امروز-را مشکل بتوان بدون درختهای چنار و جوب های آب شان تصور کرد.

خیابان زمانی تمجید شده و گاه تقبیح. جاکوبز می گوید به یک شهر فکر کنید و چه چیز به ذهن تان می آید ؟ خیابانهایش و کوربوزیه می گوید خیابانها را خراب کنید و جای آنها بزرگراه بسازید.
نام برخی خیابانها دنیایی از مفاهیم را یدک می کشند: انقلاب , جردن.... خیابان از دید برنامه ریز ترافیک یک شریان سواره- وگاه پیاده است. از دید فیلسوفی چون والتر بنیامین لابراتواری برای درک مدرنیسم و برای بودلر شاعر, الهام بخش شعرهایش در ستایش زندگی مدرن.

رفتارها و ادراک امروزین ما از این منظر شهری-فرهنگی حاصل تعامل فرهنگ به ارث رسیده از گذشته ما از یکسو و فرهنگ مدرن امروز از سوی دیگر است.اما سابقه این فضا در شهرهای مان به کی بر می گردد؟ چرا اصولا شهرها به خیابان نیاز دارند. فرق کوچه , گذر و خیابان چیست؟ خیابان جایی است برای خرید مثل بازارهای گذشته مان. اما بین این دو نوع خرید چه تفاوتی است؟ در خیابان امروز مامور داریم و در گذرهای دیروز گزمه و محتسب. چه چیزهایی ویژگی خیابانهای امروز در شهرهای ما را می سازند و ما معماران تا چه میزان خیابان را در طرحهای مان لحاظ می کنیم. آیا معماری ما باید یک تابلوی خیابانی باشد یا می تواند نقشی فراتر از این نیز ایفا کند؟ یعنی چیزی فراتر از یک پوسته یا نمای شهری. جای چه چیزهایی در خیابانهای امروز شهرهای مان به عنوان نوعی اقلیم حضور ایرانی خالی است؟

دوستان می توانند نوشته های شان را در غالب خوانشی نو از خیابان به عنوان فضایی جمعی , منظری شهری و فضایی برای گردش و خرید و تعامل تا 3 هفته آینده یعنی تا هفتم اسفند در وبلاگ شان قرار دهند. منتظر حضور گرمتان در ضیافت 4 هستم و برای آمدن تان روز شماری می کنم.

انعکاس خبر ضیافتهای معماری را در رادیو زمانه اینجا ببینید.

و میهمانان عزیز رفته رفته از راه می رسند. گوش می سپاریم به نظراتشان:

1-اخبار معماری- سیاوش کرباسی: فرش سیاه و سفید

2-نقد شهر- هومن فروغمند اعرابی: تبیین لزوم تدوین پایگاه نظری برای تحلیل خیابان در ایران

3-معمارانه-علیرضا خوارزمی نژاد: کمی از خیابان ...

4-S a m e O l d F e a r s - علی رضا تغابنی: پابِرنده در خفنات خیابان

5-My green box -محمد خبازی : خیابان و پایداری اجتماعی

6-اثر-کورش رفیعی : خیابان ، عنصری بیگانه در شهرهای ما

7- red balloon & running man-سینا مصداقی: خیابان و روح مکان

8- شارستان -سعید ابراهیم آبادی : خیابان - 1

9-بختیار لطفی: فرمان سوم!

1- برای اطلاعات بیشتر نگاه کنید به کتاب The interpretation of ordinary landscapes , Oxford University Press (1979) و نوشته های
J.B Jackson
Norberg Schulz
Edward Relph
Helen Armstrong
.......................